"Azərenerji" ASC-nin prezidenti Baba Rzayev: Bu gün görkəmli oftalmoloq-alim Zərifə Əliyevanın anım günüdür

Bu gün Azərbaycanın tibb elminə böyük töhfələr vermiş, yüksək mənəvi dəyərləri ilə seçilmiş görkəmli alim, oftalmoloq, akademik Zərifə Əliyevanın anım günüdür. Onun ömür yolu və elmi fəaliyyəti təkcə bir həkim-alimin taleyi deyil, həm də bütöv bir xalqın tibb mədəniyyətində öz yerini almış bir şəxsiyyətin həyat salnaməsidir. Bu nurlu ömür, Azərbaycan elminin və ziyalılığının zirvəsində bərq vuran bir fədakarlıq nümunəsidir.
Zərifə Əliyeva 28 aprel 1923-cü ildə Naxçıvan şəhərində anadan olmuşdur. O, Azərbaycan xalqının ümummilli lideri Heydər Əliyevin həyat yoldaşı, Prezident İlham Əliyevin anası, eyni zamanda nüfuzlu dövlət xadimi Əziz Əliyevin qızı kimi elmi və mənəvi zənginliklə yoğrulmuş bir ailədə böyümüşdür. Bu mühit onun şəxsiyyətinin formalaşmasında, elmi maraqlarının yönəlməsində mühüm rol oynamışdır.
Ailəsində tərbiyə aldığı yüksək mənəvi dəyərlər, xalqa və vətənə bağlılıq, zəhmətsevərlik və humanizm Zərifə xanımın bütün ömrü boyu fəaliyyətinin əsas qayəsi olmuşdur. Uşaqlıqdan təhsilə böyük maraq göstərən Zərifə xanım elmi sahədə irəliləmək qərarına gəlir və bu yolda inadla çalışır.
Zərifə Əliyeva Azərbaycan Dövlət Tibb İnstitutunun müalicə-profilaktika fakültəsini bitirdikdən sonra oftalmologiya sahəsində ixtisaslaşır. O, tezliklə bu sahədə öz dəsti-xəttini göstərən, innovativ yanaşmaları ilə seçilən bir alimə çevrilir. 1950-ci illərdən etibarən onun elmi-pedaqoji və praktik fəaliyyəti daha da genişlənir.

Onun əsas elmi tədqiqat sahəsi göz xəstəliklərinin diaqnostikası, peşəkar xəstəliklərin qarşısının alınması və müalicə metodlarının inkişaf etdirilməsi olmuşdur. O, xüsusilə peşəkar oftalmoloji xəstəliklərin etiologiyası və profilaktikası sahəsində elmi yenilikləri ilə tanınırdı. Bu sahədə apardığı araşdırmalar onun dünya miqyasında tanınmasına səbəb olmuşdur.
1977-ci ildə oftalmologiya elminə verdiyi töhfələrə görə Zərifə Əliyevaya tibb elmləri doktoru elmi dərəcəsi verildi. Daha sonra o, Azərbaycan Elmlər Akademiyasının akademiki seçilərək, elmi ictimaiyyətin hörmət və rəğbətini qazandı.
Zərifə Əliyevanın elmi irsi təkcə Azərbaycanla məhdudlaşmırdı. O, keçmiş SSRİ-nin ən aparıcı tibb ocaqlarında – xüsusilə Moskva, Leninqrad (indiki Sankt-Peterburq) və digər şəhərlərdə keçirilən beynəlxalq simpozium və konfranslarda Azərbaycan elmini layiqincə təmsil etmişdir. Onun məqalələri və monoqrafiyaları bir çox elmi jurnallarda dərc olunmuşdur.
Zərifə Əliyevanın “Şəkərli diabetli xəstələrdə göz dibinin dəyişiklikləri”, “Peşəkar göz xəstəlikləri və onların profilaktikası”, “Göz təbabətində müasir diaqnostik metodlar” və digər elmi əsərləri bu sahədə çalışan alimlər üçün mühüm vəsait hesab olunur. Onun rəhbərliyi altında onlarla elmi iş hazırlanmış, bir çox tədqiqatçı doktorluq və namizədlik dissertasiyalarını müdafiə etmişdir.
Zərifə xanım uzun illər Azərbaycan Tibb İnstitutunda dərs demiş, yüzlərlə tələbəyə həkimlik sənətinin sirrlərini öyrətmişdir. O, müəllim kimi yalnız bilik deyil, həm də həyat dərsi verirdi. Zərifə xanımın dərslərində iştirak edən tələbələr onun incə natiqlik qabiliyyətindən, qayğıkeş və tələbkar münasibətindən, dərindən bilik vermək bacarığından xüsusi zövq alırdılar.
Onun yetirmələri bu gün Azərbaycanın və dünyanın müxtəlif ölkələrində oftalmologiya sahəsində fəaliyyət göstərir və müəllimlərinin adını böyük hörmətlə yad edirlər. Bu, onun pedaqoji fəaliyyətinin səmərəli nəticəsidir.
Zərifə Əliyeva təkcə böyük alim deyil, həm də incə qəlbli, mərhəmətli, nəcib bir insan idi. Onun insanlara olan münasibəti, qayğıkeşliyi, xeyirxahlığı hələ sağlığında onu sevdirirdi. Xalq arasında böyük nüfuza sahib idi. Öz tələbələrinə, əməkdaşlarına, xəstələrə, tanışlara və sadə insanlara qarşı daim xoş münasibət sərgiləyirdi.
Ailəsində də ana, həyat yoldaşı, dost kimi mehriban, anlayışlı və fədakar bir insan olmuşdur. Onun ailəsinə olan sevgisi, övlad tərbiyəsinə verdiyi əhəmiyyət, vətənə və xalqa sədaqət prinsipləri ilə yoğrulmuşdu. Bu gün Prezident İlham Əliyevin fəaliyyəti və insani keyfiyyətləri də məhz belə bir ailə tərbiyəsinin məhsulu kimi dəyərləndirilir.
Zərifə Əliyeva Azərbaycanın ümummilli lideri Heydər Əliyevin həyat yoldaşı idi. Onların ailəsi sadəlik, qarşılıqlı hörmət və sevgi üzərində qurulmuşdu. Bu ailə Azərbaycan ictimaiyyətinə və ailə institutuna nümunə olmuşdur. Heydər Əliyev Zərifə xanımı yalnız həyat yoldaşı deyil, həm də mənəvi dayağı, məsləhətçisi və ruhən ən yaxın adamı kimi dəyərləndirirdi.
Zərifə xanım Heydər Əliyevin siyasi fəaliyyətində və həyat yolunda daim arxa-dayaq olmuş, onun ağır və məsuliyyətli işində səssiz, lakin dərin mənalı dəstək göstərmişdir.
Zərifə Əliyevanın vəfatı 1985-ci ildə Azərbaycan elmi üçün böyük itki olsa da, onun qoyduğu elmi və mənəvi irs bu gün də yaşayır. Onun adını daşıyan Zərifə Əliyeva adına Milli Oftalmologiya Mərkəzi bu sahədə ən qabaqcıl tibb ocaqlarından biridir. Mərkəz onun irsini yaşadır və oftalmologiyanın inkişafına davamlı töhfələr verir.
Zərifə xanımın adını daşıyan küçələr, məktəblər, elmi-tədqiqat mərkəzləri, haqqında yazılan kitablar və çəkilən sənədli filmlər onun xalq yaddaşında daim yaşadığını sübut edir.
Azərbaycan Respublikasının Prezidenti cənab İlham Əliyev və birinci vitse-prezident Mehriban xanım Əliyeva dəfələrlə Zərifə xanımın irsindən qürurla söz açmış, onun xatirəsinə olan dərin ehtiramı ifadə etmişlər. Mehriban xanımın da həkim ailəsində böyüməsi və humanist dəyərlərlə formalaşması Zərifə xanımın təsir dairəsinin bir davamı kimi dəyərləndirilə bilər.
Zərifə Əliyevanın həyat yolunda qadın zəkasının, şəfqətinin və elmi düşüncəsinin ahəngi var. O, Azərbaycanın intellektual siması kimi, həm alim, həm ana, həm həyat yoldaşı, həm də xalq fədaisi kimi yaddaşlara həkk olunub.
Zərifə Əliyeva Azərbaycan tibb elminin ən parlaq simalarından biri olmaqla yanaşı, həm də müdriklik, nəciblik, mənəviyyat örnəyi idi. Onun həyatı elmə, insanlara və vətənə xidmətdə keçdi. Bu gün onun anım günü münasibətilə Azərbaycan elmi ictimaiyyəti, ziyalılar, tələbələr və sadə vətəndaşlar bu nurlu ömrü minnətdarlıqla xatırlayır.
Zərifə xanımın adı daim ehtiramla anılır, irsi yaşadılır. Onun işıqlı obrazı Azərbaycan xalqının yaddaşında əbədi yaşayacaqdır.

Baba Rzayev
"Azərenerji" ASC-nin prezidenti