Azərbaycanın Trampın siyahısına düşməyi ölkəmiz üçün - Nəyi dəyişəcək?

Məlum olduğu kimi, ABŞ Prezidenti Donald Tramp bir çox ölkələrdən ABŞ-yə məhsul idxalına qarşılıqlı tariflər elan edib. Azərbaycanın da yer aldığı siyahıdakı ölkələr üçün baza səviyyəsində gömrük rüsumları 10 faiz təşkil edəcək. Bununla belə, Çin üçün bu tarif 34, Tayvan üçün 23, Avropa İttifaqı üçün isə 20 faiz təyin edilib. Qərar aprelin 3-dən qüvvəyə minir. Bir neçə ölkə artıq bu qərara münasibət bildirərək öz milli maraqlarını müdafiə edəcəklərini açıqlayıblar.

“Qafqazinfo” xəbər verir ki, ekspertlər ABŞ-nin yeni tariflərinin dünya üzrə ÜDM-yə zərbə vuracağını və inflyasiyanı sürətləndirəcəyini istisna etmir.

Belə ki, ABŞ Aİ, Çin, Kanada və Meksika kimi ölkələr üçün nəhəng bazardır və gömrük rüsumları qismində məhdudiyyətlər beynəlxalq ticarəti çətinləşdirə, ABŞ iqtisadiyyatının sabitliyini poza və dünya üzrə ticarətdə dolların rolunu azalda bilər.

Ekspertlərin fikrincə, ABŞ proteksionizminin əsas nəticəsi özünü rəqabətin kəskinləşməsi və satışlarda problemlərdə özünü biruzə verəcək ki, bu da gəlirin azalmasına, bazarlar uğrunda mübarizəyə, cavab tədbirlərinə, ümumilikdə ticarətin inkişaf tempinin azalmasına gətirib çıxaracaq.

Bəs ABŞ administrasiyanın yeni tarifləri Azərbaycana necə təsir edəcək?

Deputat Vüqar Bayramov sosial şəbəkə hesabında bu suala aydınlıq gətirib:

“ABŞ Prezidenti Donald Tramp dünya ölkələrinə qarşılıqlı tariflərlə bağlı Fərman imzalayıb. Tariflərin tətbiq olunduğu ölkələr arasında Azərbaycan da var. Ölkəmiz üçün minimal 10 % həcmində gömrük rüsumu müəyyən edilib.

Azərbaycan ilə ABŞ arasında ticarət dövriyyəsinin son illər artmasına rəğmən ölkəmiz okeanın o biri tərəfindən daha çox mal idxal edir. Belə ki, 2024-cü ildə Azərbaycanda ABŞ-dan 1 milyard 617 milyon dollarlıq mal idxal edib və həmin müddətdə Birləşmiş Ştatlara ixracatımız cəmi 135 milyon 30 min dollar olub. Bu o deməkdir ki, xarici ticarətdə Birləşmiş Ştatlar ilə 1 milyard 482 milyon dollarlıq mənfi saldoya malikik.

Bütün bunlar ilə yanaşı, ötən il əvvəlki il ilə müqayisədə ABŞ-dan idxalımız 1.8, Birləşmiş Ştatlara ixracatımız isə 8.4 dəfə artıb. Yəni, ixracatımızın az olmasına baxmayaraq artım dinamikası çox yüksəkdir. Bu iş adamlarımız üçün ABŞ-in yeni ixrac destinasiyasına çevrilməsi anlamına gəlir”.

Onun sözlərinə görə, yeni tariflər daha çox qeyri neft-qaz ixrac məhsullarına təsir göstərir. Belə ki, 2024-cü ildə qeyri neft-qaz məhsulları üzrə ABŞ-a ixracatımız 134 milyon 663 min dollar olub:

“Azərbaycan mənşəli qeyri neft-qaz məhsulları üzrə isə 55 milyon 949 min dollarlıq ixrac qeydə alınıb. 2024-cü ildə qeyri neft-qaz məhsulları üzrə ümumi ixracatımızın 3 milyard 356 milyon dollar, Azərbaycan mənşəli qeyri neft-qaz məhsulları üzrə ümumi ixracatın isə 2 milyard 883 milyon dollar olduğunu nəzərə alsaq Birləşmiş Ştatlar ilə bu sahədə əməkdaşlığımız heç də yüksək paya malik deyil.

Birləşmiş Ştatlara qeyri neft-qaz məhsulları ixracatımıza gəldikdə isə, 2024-cü ildə dünyanın ən güclü iqtisadiyyatına malik ölkəsinə 6 milyon 508 min dollarlıq polimerləşmə nəticəsində əmələ gələn ilkin formalı digər maddələr, 593 min dollarlıq heyvanların bağırsaqları, kisəcikləri və mədələri, təzə, soyudulmuş, dondurulmuş məhsullar, 410 min dollarlıq tropik və digər meyvələrin şirələri, 279 min dollarlıq nərə balıqlarının kürüsü, 242 min dollarlıq saflaşdırılmamış, əla növ birinci sıxma zeytun yağı, 177 min dollarlıq meyvələrdən cemlər, meyvə jelesi və mürəbbələr, meyvə püreləri və pastaları və digər məhsulları ixrac etmişik.

Göründüyü kimi, Azərbaycanın Birləşmiş Ştatlara qeyri neft-qaz ixracatı böyük məbləğdə olmasa da belə, mal qrupları üzrə şaxələnib. Deməli, Vaşinqtonun tarifləri Azərbaycanın ABŞ-a ixracata ciddi təsir göstərməsə də ümumi artım dinamikasına təsir edə bilər. Sözsüz, bütün hallarda yeni tarif yeni xərc deməkdir. Yəni, Birləşmiş Ştatlara ümumi ixracatımızdakı artım faizinin azalacağı istisna deyil. Eyni zamanda, Birləşmiş Ştatlara göndərdiyimiz məhsullar daha çox spesifik olduğu üçün 10 faizlik tarif həmin məhsulların bazardakı mövqeyinə təsir göstərməyə bilər. Amma bütün hallarda, yeni tariflər dünya iqtisadiyyatında yeni mərhələnin başlanması demək olacaq”.

Onu da qeyd edək ki, “Financial Times” öz mənbələrinə istinadən yazır ki, Tramp tərəfindən başladılan ticarət müharibəsi qlobal iqtisadiyyata 1,4 trilyon dollar həcmində zərər vura, ABŞ-də isə qiymətləri kəskin yüksəldə bilər. Qəzetin mənbələri hesab edir ki, 25 faizlik tariflər 1930-cu illərdəki ticarət müharibəsinə oxşar effekt nümayiş etdirəcək.